Özel Belgeler

Atatürk'ün El Yazısı




Yazdığı Kitaplar



Mustafa Kemal Atatürk, yaşamının her döneminde kitapla
bütünleşmiştir. Bu okuma sevgisinin kendisine sağladığı bilgi birikimini
zaman zaman yazmaya dönüştüren Atatürk, yaşamının farklı dönemlerinde
farklı konularda kitaplar yazmıştır. Yazdıkları gerek güncelliği,
gerekse yol göstericiliği açısından bu gün dahi tartışmasız greçekleri
içermektedir. O'nun günümüzde hala geçerliliğini koruması ileri
görüşlülüğünün ve akılcılığının göstergelerinden biridir. Mustafa Kemal,
özellikle II. Meşrutiyet'in (23 Temmuz 1908) ilanından sonra tüm dikkat
ve çalışmasını askerlik üzerine yoğunlaştırılmıştır. O,mesleki
bilgileri artıracak yayınların yapılmasını gerkli görüyordu. Bu amaçla
mesleğinin ilkn yıllarından itibaren askerlikle ilgili birikimlerini
aşağıda isimleri belirtilen kitaplarda toparlanmıştır.
a) Takımın Muharebe Talimi b) Cumalı Ordugahı c) Tabiye Tatbikat ve
Seyahati d) Bölüğün Muharebe Talimi e) Zabit ve Kumandan ile Hasbihal
(Subay ve Komutan ile Konuşmalar) f) Tabiye Meselesinin Halli ve
Emirlerin Sureti Tahririne Dair Nesayih
NUTUK
Yurdumuzun parçalanıp, işgal edildiği günlerden başlayarak, Türk
tarihinde bir dönüm noktası olan İstiklal Savaşı'nı, Türkiye
Cumhuriyeti'nin kuruluşunu ve inkılapların yapılışını anlatan Nutuk,
siyasi ve milli tarihimizin birinci elden, değerli bir kaynak eseridir.
Atatürk'ün kendi kaleminden çıkan bu eser, yine Atatürk tarafından,
Cumhuriyet Halk Partisi'nin 15-20 Ekim 1927 tarihleri arasında Ankara'da
toplanan İkinci Kurultayı'nda 36,5 saat süren ve altı günde okunan
tarihi bir hitabeye dayandığı için Nutuk adını almıştır.
Nutuk yalnız geçmiş devrin bir hikayesi olarak dünümüzü anlatmakla
kalmayıp, yakın tarihimizden alınan ibret dolu tecrübelerle, milli
varlığımızın bugününe de yarınına da ışık tutabilen bir değer
taşımaktadır.
Nutuk, milleti ülkenin geleceğini belirleyecek olan milli birlik
ilkesi etrafında bilinçlendirip, kenetlendirerek, milli irade ve milli
hakimiyet kavramlarının harekete dönüştürülmesi yoluyla, Türkiye Büyük
Millet Meclisi'nin kuruluşundan Cumhuriyetin ilanına kadar uzanan
başarılı bir tarihi akışın hikayesidir.
Nutuk ilk defa 1927 yılında, biri asıl metin, diğeri belgeler olmak
üzere Arap harfleriyle iki cilt olarak yayınlanmıştır. Aynı yıl, tek
cilt halinde lüks bir baskısı da yapılmıştır. Yazı inkılabından sonra,
bu ilk metnin okunması güçleştiğinden, 1934 yılında, Milli Eğitim
Bakanlığınca üç cilt olarak yeniden basılmıştır. Nutuk, Atatürk Kültür
Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezince yeniden
basılmıştır.
BÖLÜĞÜN MUHAREBE EĞİTİMİ
"Bölük Muharebe Eğitimi" olarak yayınlanan eser, meskun yerlerde
muharebe, savunma ve taarruz konularını kapsamaktadır. Meskun yerlerin
sınırlayıcı durumlarının muharebeye etkisi, savunma mevziinin seçimi,
savunma mevziinin hazırlanması, ateş sahalarının temizlenmesi, ateş
taksimi, ateş tutmayan ölü bölgelerin kapatılması ve mevziin işgali gibi
savunmanın esasını oluşturan konular işlenmiştir. Ayrıca taarruzda
birliğin aldığı tertip ve düzen, ilerleme, ateş üstünlüğü, ihtiyatların
kullanılması gibi taarruz harekatında her zaman karşılaşılacak konular
ele alınmıştır.
Genç Kurmay Önyüzbaşı Mustafa Kemal (Atatürk) tarafından, Almanca
aslından tercüme edilen ve bağlı olduğu ordunun eğitimine katkısı olan
bu eserden yeni nesillerin de faydalanabilmeleri için bugünkü Türkçe'ye
çevrilmiştir.
CUMALI ORDUGAHI
Cumalı Ordugahı; Makedonya bölgesinde, Köprülü - İştip yolu üzerinde
bulunmaktadır. Bu ordugahta, 3. Süvari Tümen Komutanı Tuğgeneral Suphi
Paşa'nın komutası altında kurulan bir süvari tugayına eğitim ve manevra
yaptırılmıştır. Bu manevraya katılan Mustafa Kemal, "Cumalı Ordugahı"
adlı eserini yazmış; süvari, bölük, alay, tugay eğitim ve manevralarını
anlatmıştır.
Mustafa Kemal bir kurmay subay olarak teorik bilgilere önem vermekte,
ancak askeri tatbikat ve manevralardan sadece katılanların
yararlanmasını yeterli görmemektedir. Bu yüzden, 10 gün süren bu
tatbikat sırasında tututuğu gözlem notlarını, hazırlanan meseleleri ve
komutanların yaptıkları eleştirileri yazmış, bol kroki ile küçük bir
broşür haline dönüştürmüştür. 12 Eylül 1909'da tamamladığı bu eseri,
Selanik'te 1909 yılında matbaa harfleriyle basılmıştır. Eser; 39 sayfa
metin ve 7 adet krokiden oluşmaktadır.
TAKIMIN MUHAREBE EĞİTİMİ
Bu kitap; Berlin Askeri Üniversitesi eski müdürlerinden General
Litzmann'ın "Seferber Mevcudunda Takım, Bölük ve Taburun Muharebe
Talimleri" adlı eserinin ilk bölümünü oluşturmakta olup, Selanik'te
3.Ordu Karargahı'nda görevli, Kurmay Kıdemli Yüzbaşı Mustafa Kemal
tarafından Almanca'dan Osmanlıca diline çevrilmiş ve 1908 yılında
Selanik Asır Matbaasında basılmıştır.
Kitabın özü; seferi tam mevcutlu bir takımın, değişik hava şartları
ve çeşitli arazide, basit bir mesele içinde muharebe yöntemlerinin
uygulaması, avcı hattı teşkiliyle bir avcı hattının ateş muharebesi
üzerinde toplanmaktadır.
Mustafa Kemal Paşa, subayların arazide yetiştirilmesini amaçlayan
tatbikatın, önemini vurgulayan bu eserini, 1911 yılında 5. Kolordu
Harekat Şube Müdürü iken yazmıştır. Bu eserde, karşılıklı olarak kırmızı
ve mavi muharebe birliklerinin Selanik-Kılkış arasında yaptıkları
savunma ve taarruz uygulamalarının değerlendirilmesi yapılmıştır.
TAKTİK VE TATBİKAT GEZİSİ
Bu eserinde, bir muharebeyi sevk ve idarede belirli kuralların
olamadığını vurgulaması yanında, komutan olan kişinin nitelikleri
üzerinde de durmuştur. Bunlar ise; birliğini barışta ve savaşta eğitmek,
yönetmek ve gözetmekteki üstün başarı, elindeki kuvvetin eksikliğini
giderecek düşünce gücü ve astlarından her konuda üstünlüğü sağlamaktır.
Bunun yanında, kişisel cesaret, başkalarının hareketini önceden seziş ve
harekatını en uygun zamanda yapabilme yeteneği olmalıdır. Ortak amacın
gerçekleştirilebilmesi için birliklerini başarılı bir şekilde yönetmeli,
astları üzerinde etkili olmalı ve otoritesini kurabilmelidir.
Bu eserde ayrıca bir komutanın başarılı olabilmesi için bu kuralları
sadece okumuş ve öğremiş olmanın yeterli olamadığı, bunların
tatbikatının da önemi belirtilmiştir
GEOMETRİ
Atatürk bu kitabı ölümünden birbuçuk yıl önce III. Türk Dil
Kurultayından hemen sonra 1936-1937 yılı kış aylarında Dolmabahçe
Sarayında kendi eliyle yazmıştır. Atatürk Arapça ve Farsça terimlerle
dolu ders kitaplarının öğrenciler açısından öğrenimi geciktireceğini
düşünmüştü.
SUBAY VE KOMUTAN İLE KONUŞMALAR
"Subay ve Komutan ile Konuşmalar" Atatürkün askerliğe ilişkin
eserlerinin en önemlilerinden birisidir. Bu eser, Atatürk, 1914 yılında
Kurmay Yarbay rütbesiyle Sofya askeri Ataşesi olarak bulunduğu sırada,
Nuri conker'in "Zabit ve Kumandan (Subay ve Komutan)" adlı kitabına
karşılık olarak yazılmıştır.
Genç subayın, içinde bulunduğu ordudaki aksaklıkları, hataları nasıl
sezdiğini; bunlara karşı tepkisiz kalmayarak üst makamlara hatalar ve
çözüm yollarını nasıl sunduğunu; ülkenin içinde bulunduğu askeri ve
siyasal durumdan duyduğu acıları kitabın birinci bölümünde bulmaktayız.
Atatürk, bir subayın taşıması gereken özveri, ölümü göze alma, emri
altındakileri sevk ve idare edebilme, taarruz ruhu, insiyatif
özellikleri hakkında, Nuri Conker'in görüşlerine katılmış ve kendi
düşüncelerini de çeşitli örneklerle destekleyerek açıklamıştır.
Bunların yanı sıra, Türk kadınının, aslında toplumu yaratmada çok
etkili olabilecekken, suskunluğu seçtiğini bütün açıklığıyla ortaya
koymaktan kendini alamamıştır. Türk ulusu hakkında ise "kuşkusuz bizim
ulusumuzun karakteri de bütün karakterler gibi yükselmeye ve istenen
şekle girmeye elverişlidir. Fakat kendi kendisine olmak
koşuluyla..."dedikten sonra, dışardan ulusumuzun karakterine yapılmak
istenen etkilerin amacına ulaşamayacağını vurgulamıştır.
Subaylarda ve erlerdeki inisiyatif özelliğine eserinde geniş bir
bölüm ayıran Atatürk, kendi dönemindeki ile daha önceki dönemlerde
Osmanlı ordusunu kıyaslamıştır. Özellikle Trablusgarp Savaşı'nda
edindiği deneyimler ile kendiliğinden hareket ve iş görme özelliğinin,
olması gereken sınırını göstermiştir. Atatürk, eserin son bölümünde,
Kuzey Afrika'da birlikte çarpıştığı korkusuz ve yiğit silah
arkadaşlarını anmış ve onları "yüksek askerlik niteliklerine" sahip
insanlar olarak tanımlamıştır. Bu davranışı O'nun diğer bütün
üstünlüklerinin yanı sıra insancıl yönünede tanıklık eder.



Yazdığı
Mektuplar



ZÜBEYDE HANIMA MEKTUBU
1 Ağustos 1920
Muhterem valideciğim,
İstanbul'dan ayrılışımdan beri sizlere ancak birkaç telgraftan başka
bir şey yazamadım. Bu sebeple büyük merak içinde kaldığınızı tahmin
ediyorum. Bilhassa, hakkımda ötekinden berikinden ve gerek gazetelerden
işittiğiniz tamam olmayan haberler şüphesiz merakınızı artırmıştır.
Şimdi vereceğim bilgilerle tahmin olacağınız için endişe duyacak hiçbir
şey yoktur.
Biliyorsunuz ki İstanbul'da iken yabancı devletler, devleti ve ulusu
fevkalade sıkıştırmakta ve millete hizmet edebilecek ne kadar adamımız
varsa hepsini hapis ve tevkifle, bir kısmını da Malta'ya sürerek herkesi
sıkıntıya sokmakta pek ileri gidiyorlardı. Bana nasılsa ilişmemişlerdi.
Fakat 3. Ordu Müfettişi olarak Samsun'a ayak basar basmaz İngilizler
benden şüphelendiler, Hükümete benim gidiş nedenimi sordular.
Nihayet İstanbul'a çağırılmamı istediler, bunda ısrar ettiler.
Hükümette beni kandırarak İstanbul'a gelmemi ve İngilizlere teslim
olmamı sağlamak istedi. Bunun derhal farkına vardım. Tabiatıyla kendi
ayağımla gidip esir olmam doğru değildi. Padişahımıza gerçek durumu
yazdım ve gelemeyeceğimi bildirdim. Zatı şahanede önce uygun buldu.
Fakat daha sonra İngilizlerin baskısı artmıştı. Sonunda O'da İstanbul'a
dönmemi emretti.
Bu suretle artık resmi görevimde kalmaya imkan görmediğim gibi
askerliğimi sürdürdükçe de İngilizlerin ve hükümetin hakkımdaki ısrarına
karşı duyulamayacaktı. Bir taraftan da bütün Anadolu halkı, tüm ulus,
hakkımda büyük bir sevgi ve güven gösterdi, "seni bırakmayız" dediler.
Gerçekte vatan ve milletimizi kurtarabilmek için tek çare, askerliği
bırakıp serbest olarak milletin başına geçmek ve milleti tek vücut bir
hale getirmekle doğacak kudret ve ulusal gücü kullanmaktan başka çare
yoktu. Bende öyle yaptım. Elhamdülillah başarılı oluyorum. Pek yakında
elle tutulur sonucu bütün dünya görecektir. Ben bu suretle hareket
edince İngilizler derhal yalvarmaya başladı. Ve beni kazanmaya çalıştı.
Ve bütün suçu bizim hükümete attılar. Gerçekten hükümette benimle
uğraşmak istedi. Fakat gücü buna yetmedi ve yetemez.
1-Daha bir zaman bu şekilde Anadolu içinde çalışmakla her şey
hallolacaktır. Yakında Millet Meclisi toplanacak ve meşru bir hükümet
iktidara gelecektir. Bende ihtimal o zaman İstanbul'a geleceğim. Sıhhat
ve afiyetteyim, katiyen hiç merak etmeyiniz.
2-Salih Bey (Salih Fansa) Fuat Beyden alacağını aldı mı? Bunu bilgi
almak bakımından soruyorum. Yoksa her ne olursa olsun, elhamdülillah hiç
önemi yoktur. Siz müsterih olunuz ve bir sıkıntınız olursa derhal bana
bildiriniz.
3-Bu mektubu getirecek olan "...." size benim hakkımda istediğiniz
kadar bilgi verecektir. Kendisiyle bana bazı elbiselerimi gönderiniz.
4-Hemşiremin sıhhati nasıldır. Eve herhangi bir taraftan saldırıda
bulunuldu mu? Hala orada mısınız? Çocuklar ne yapıyor, büyüdüler mi?
5- Salih(Fansa) Beyle Madam Salih Bey inşallah sıhhat ve
afiyettedirler. Ben kendilerini daima yad ediyorum. Madamın benim
hakkımda bir rüyası vardı. Galiba o çıkacaktır. İnşallah yakında sevinç
içinde görüşeceğiz.
6-Ben, birkaç güne kadar bir kongre için Sivas'a gideceğim. Tekrar
Erzurum'a döneceğim. Tekrar ediyorum: Her işittiğinize önem vermeyiniz.
Pekala bilirsiniz ki ben, yaptığımı bilirim. Netice görmeseydim
başlamazdım.
Saygı ile ellerinizden, hemşiremin gözlerinden öperim.
M. Kemal
İSMET İNÖNÜ'YE MEKTUBU
12 Haziran 1937
Başvekil İsmet İnönü'ye,
Hatırlarsınız, Türk köylüsünün, Türk'ün efendisi olduğunu söylediğim
zamanı. Ben o efendinin arzu ve iradesi altında senelerden beri çalışmış
olan bir hadimim (hizmetkarım). Şimdi beni çok heyecana getiren hadise,
Türk köylüsüne nacizane de olsa ufak bir vazife yapmış olduğumdur.
Milletin yüksek mümessiller heyeti bunu iyi görmüş ve kabul etmişlerse
benim için ne unutulmaz bir saadet hatırasını bana vermişlerdir. Bundan
dolayı çok yüksek zevkle millet, memleket ve Cumhuriyet Hükümetine
yapmaya mecbur olduğum vazifelerden en basiti karşısında gösterilmiş
olan teveccühten, takdirden ne kadar mütehassis olduğumu ifadeye
muktedir değilim.
Ben icap ettiği zaman en büyük hediyem olmak üzere Türk Milletine
canımı vereceğim.
Kemal Atatürk
SALİH BOZOK'A MEKTUPLARI
Trablusgarp muharebesi sırasında Sofya dan yazdığı mektup
Urla tahaffuzhanesinden Rus vapurundan 4 Ekim 1911
"Bilirsin ki Trablusgarp meselesinin ortaya çıktığından beri oraya
gitmek teşebbüsünden geri durulmadı. Bir defa Şam vapurunda üç gece
kalındıktan sonra döndürüldük. Ondan sonra Mısır ve Tunus yolu ile
gitmeye teşebbüs ettik.
Harbiye Nazırı, ümit kestiği için vazgeçirtildi. Bir defa Ömer Naci
ve daha iki kişi ile Mısır üzerinden hedefe yürümek üzere (2 Ekim 1911)
İstanbul'dan hareket olundu. Harbiye Nazırı da ister istemez muvafakat
etti. Lüzum ve fayda görürsem bazı arkadaşları isteyeceğim. Şimdilik
temin edilecek noktalar var. Benim nerede olduğumu duyurmayın. Daha bir
müddet için validemi dahi haberdar etmeyin. Ara sıra benim tarafımdan
İstanbul'dan mektup gönderin.
Eyüp Sabri sizi görecek. Ona ilmühaberlerim ve borçlarım hakkında
malumat verdim. Ruşen ve Necati beylere gizlice söyleyin,
ilmühaberlerimin Beşinci Kolordu idaresinde kalması ve maaş
tahsisatımdan borçlarım ödenmekle beraber kalanın valideme verilmesi
lazımdır. Bunu Harbiye Nazırı da yazacak, unutmazsa!
Senin vasıtanla valideme verilmek üzere Kerim Beye (Abdülkerim Paşa)
kırk lira bıraktım.
Mısır'a vardıktan sonra sana malumat ve adres vereceğim. Sen de bana
yazarsın. Şayet sen bir tarafa gidersen senin namına mektupları alacak
ve açacak bir arkadaş tayin edersin.
Arkadaşlar ne alemdedir? Vatanı kurtarmak için şimdiye kadar
olduğundan ziyade gayret ve fedakarlık elzemdir. Endülüs tarihinin son
sayfalarını okuyunuz.
Faydalı sohbetlerinizde bulunamadığıma üzgünüm. Beni unutmayın.
Alaydaki arkadaşlara çok selam. Beraber yaptığımız talim programını
takipten çok güzel neticeler alınır. Yorulmasınlar, eski tembellikle
hiçbir şey olmaz. Başka kağıdım yok, Nuri'ye ayrıca mektup
yazamayacağım. İstersen bu mektubu aynen gönder veyahut bahisle bir
mektup yaz ve o kıymetli kardeşimize de ki "Benim için hatırası kalp ve
vicdanımdan bir an çıkamayan bir öz kardeş varsa Nuri'dir." Bu müzlim
seferi onunla beraber yapmak isterdim. Allah nasip ederse mücadele
sahasında birleşiriz. Eğer mukadderse ahirette kavuşuruz.
Salih, senin de gözlerinden öperim. Kalbinin vefasına vicdanının
saffet ve nezaketine şükran borçluyum. İstanbul'da kalan kerim Bey'e
mektup yazın. O zavallı oradaki mücadelede yalnız kaldı. Mektuplarınız
ona kalp kuvveti verir. Allahaısmarladık.
M. Kemal
***
Aynımansur Karargahından 25-26 Nisan 1912 gece saat 6
"Mektuplarınız da, gazetelerde bize ait hislerinizi tasvir eden
satırları okuduğum zamanlar kalbimin pek derin hislerle çarptığını
duyuyorum. Birkaç kardeşinizin Akdeniz'i aşarak, çöllerde uzun mesafeler
alarak donanmasına dayanan düşmanın karşısına çıkması ve buradaki
vatandaşları kucaklayarak, düşmanı sahile hapsetmesi şüphesiz sizi
memnun eder. Fakat biz vatana borçlu olduğumuz fedakarlık derecesini
düşündükçe bugüne kadar yapılan, hizmeti pek küçük buluyoruz.
Bilirsin ben, askerliğin her şeyden ziyade sanatkarlığını severim.
Burada sanatın tüm icraatını tatbik edecek kadar zamana ve bu zamanın
doğuracağı vesait ve vesilelere malik olunursa, işte o zaman milletin
arzusuna uygun bir hizmet yapmış olacağız.
Ah Salih, Allah bilir, hayatımın bugüne kadar orduya faydalı bir uzuv
olabilmekten başka vicdani bir emel edinmedim. Çünkü vatanın
muhafazası, milletin saadeti için her şeyden evvel ordumuzun, eski Türk
ordusu olduğunu dünyaya bir daha ispat lüzumuna çoktan kani idim. Bu
kanaate ait emellerimin şiddeti ihtimal beni pek ziyade ifratperver
göstermişti. Fakat zaman, saf ve nezih dimağlardan doğan fikri
hakikatleri-kabulünden çekinilse dahi-tatbik ettirir.
Bu gece Derne kuvvetlerimizin bütün kumandanları ve zabitleriyle bir
müsamere yapmıştık. Bu satırları çadırıma dönüşümde yazıyorum. Bu güzel
kalbi, kahraman bakışlı arkadaşlarımın, bu küçük rütbeli fakat düşmanı
titreten büyük kumandanların samimi nazarlarında vatan için ölmek
iştiyakını okuyordum.
Bu okuyuş, dimağımda sizin, bütün Makedonya muhitinde tanıdığım
arkadaşların, bütün ordumuzun kahraman evlatlarının hatırasını
canlandırdı. Kalbimde büyük bir sevinç ve gurur hasıl oldu.
Arkadaşlarıma dedim ki: "Vatan mutlaka selamet bulacak, millet mutlaka
mesut olacaktır." Çünkü kendi selametini, kendi saadetini, memleketin ve
milletin saadet ve selameti için feda edebilen vatan evlatları çoktur.
Cümlenize selam ederim kardeşim.
M. Kemal
Derne Osmanlı Kuvvetleri Kumandanı
ALİ FUAT (CEBESOY) PAŞA'YA MEKTUBU
23.1. 1918
"Kardeşim,
Sina Cephesinde başlayan Filistin askeri harekatının kan ve heyecanla
dolu safhalarında kader icabı defedilemeyen felaketli günlerin
tevalisinde ibraz buyurduğunuz cesaret ve askeri kudrete, resmi ve
muhtelif membaların raporlarına dayanarak harekatı takibim sırasında
vakıf olmuştum. Sonradan gelen zabitlerden dahi şifahen malümat
almıştım. En nihayet yüksek hizmetlerinizin mirlivalığa terfiinizle
resmen teyit ve ilan edildiğini işitmekle mübahi oldum. Suret-i mahsusa
da tebrik ve bu rütbede dahi vatanımızı kurtarmak uğrunda parlak
muvaffakiyetlere mazhariyetinizi temenni ederim.
Falkenhayn Paşa ile Sina harekatına dair ilk karar ve tedbirlerde ve
sevk-u idare noktasında bugün vaki, o gün için bir tasavvurdan ibaret
olan feci hakikatleri devlet ricalimize de kabul ettirmek ve ona göre
sevk-ı tedbire muvaffak olmak mümkün olamaması yüzünden Yedinci Orduyu
ve ondan sonra verilen İkinci Orduyu kabul etmeyip İstanbul'a gelmiş
olduğumu duymuşunuzdur. Burada pek aksi olarak rahatsızlıktan baş
alamıyorum. Veliaht Hazretleriyle Almanya seyahatine yataktan kalkıp
gittim.
Yirmi gün seyahat esnasında bir şey yok, tam avdette trende yeniden
hastalandım. Bir aydır yine yataktayım. Birinci ve Beşinci ordulardan
Liman Paşanın idaresinde bir grup teşkili tekarrur etti. Bana Beşinci
veya Esat Paşa ile becayiş suretiyle Birinci Ordu kumandanlıklarından
birini teklif ettiler. Ben Beşinci Orduyu tercih ve kabul ettim. Fakat
icraat gecikti.
Bu mektubu eski arkadaşım ordunuz Sıhhiye Reisi Hüseyin Beyin
hareketinden istifade ederek yazabiliyorum. Gözlerinizden öper ve
inşallah bundan sonrada İngilizlerin geri çekilişiyle neticelenen
muvaffakiyetlerinizi işitmekle mesut olurum kardeşim."
M. Kemal
MİRALAY FAHRETTİN (ALTAY) BEY'E MEKTUBU
Sivas 8 Aralık 1919
Muhterem kardeşim,
Şemsettin Beyden sonra Hüseyin Beyin de Sivas'a gönderilmesi
suretiyle kardeşlik bağlarını kuvvetlendirmek hususunda ishar buyurulan
samimiyete teşekkürlerimi arz eylerim, Şemseddin Bey son günlerin
geciktirdiği müzakere ve kararlar hakkında siz biraderlerine malümat arz
eylemiştir.
Hüseyin Beyde Suriye ve Ermenistan Fevkalade Komiseri iken İstanbul
yolu ile Paris sulh konferansına giden François George Piqueau'nun
Heyet-i Temsiliye'ye katılmak üzere Sivas'a gelmesindeki sebebi izah
edecektir. Bu buluşmaya ait bir hülasa şifre ile takdim edildiği gibi
bir sureti de Hüseyin Beyle takdim edilmiştir. İtalya'nın İstanbul
Fevkalade Komiseri Mösyö Malis evvelce bazı mütalaalarını mektupla
bildirdiği gibi bu defa da Sivas'a hususi bir memur göndererek iki taraf
için bir anlaşma zemini araştırmaya başlamıştır. İngilizlerin Erzurum
Kars havalisindeyken tanıştığımız ve sonradan Harbiye Nazırlarının
daveti üzerine Londra'ya giden Kaymakam Rovlson bu defa İstanbul'a
dönmüş ve görüşmek üzere Sivas'a gelmek istediğini Trabzon'daki
mümessilleri vasıtasıyla bildirmiştir. Rovlson Londra'ya hareket edeceği
sırada Erzurum'da veda etmek üzere görüşmüş ve "avdetimde daha müsait
şartlar dahilinde görüşebileceğimizi ümit ederim." demişti. İstanbul
umumiyetle Şarkta İngiliz siyasi memurlarının Türkleri tanımakta ve
Trakya hakkında takip ettikleri siyasette yanlış yola gittiklerini ve
bunda İstanbul muhiti ile Osmanlı Hükümet merkezinin zararlı amil
olduklarını ilave etmişti.
Amerika Tahkikat Heyeti Reisi General Harbord ile Sivas'ta uzun
uzadıya vuku bulmuş olan görüşmemizde müşarünileyhin ve Şarkta bulunan
bütün Amerikalıların lehimizde olduğu anlaşılmış ve sonradan alınan
mevsuk malümattan Harbord raporunun lehimizde yazıldığı anlaşılmıştır.
Yalnız, Amerika ahalisi senelerden beri aleyhimizde işittikleri
propagandanın tesirinden kolaylıkla kurtulamayacakları itiraf
olunmuştur.
Avrupalıların Türkiye hakkındaki niyetleri memleketimiz üzerinde
azami derecede ve daimi emin bir surette menfaatlerinin temini
merkezindedir. Menfaatlerine uygun zemini hazırlamak ve temin etmek için
dayanmak istedikleri sebep ve bahaneler: Osmanlı Hükümetinin aczi ve
azınlıkların korunması için teminat.
Toplanacak olan Meclisi Mebusan, millete dayanır, vakur ve azimli bir
vaziyet alırsa, millet ve vekillerine cidden mesnet olabilecek tam
birlik gösterirse, mahvolmaktan kurtulabileceğimize emniyetim vardır.
Milletimizi mevcut ters ve zararlı cereyanlar arasında kuvvetli bir
bütün halinde tutabilmek her şeyden evvel zat-ı biraderleri gibi
kıymetli hamiyetli kumandan arkadaşlarımızın himmet ve fedakarlıklarına
bağlıdır.
Mülkiye memurlarının başında bulunanlarının ekseriya mütelevvin
olduklarını tecrübe göstermiştir. İşlerinde en hamiyetli olanlar bile
daima askeri kumandanlara uymaktan başka bir şey yapmamışlardır.
Teşekküre ve hamde şayandır ki bugün istisnasız tekmil kolordu
kumandanları arkadaşlarımız büyük bir iyi niyetle kurtuluşu noktasında
fikirlerini birleştirmiş ve milleti müşekkel bir hale getirmek için
alicenabane ve azimkarane bir surette çalışmaktadırlar.
Benim ve elyevm beraber bulunan Rauf Bey, Bekir Sami Bey gibi
arkadaşlarımızın pek dikkatli olarak çalıştığımız esaslı nokta, bütün
mesaimizin, arkadaşlarımızın düşüncelerine mutabık ve milli umumi
efrarın muhassalasına uygun olmasıdır.
Buna rağmen Hüseyin Beyin, yolda bazı kimselerden bizim hiçbir vakit
hatır ve hayalimizden geçmemiş ve geçmeyecek olan zararlı fikirler
propaganda edildiğini söylemesi cidden teessürümüzü mucip oldu.
Mesela, diktatörlük gibi... Bu fikrin ne kadar manasız olduğu izan
erbabınca kolaylıkla takdir olunur. Bir de bu hususta zerre kadar şüphe
ve tereddüte düşen namus ve hasiyet erbabı için Heyet-i Temsiliyeye
fiilen dahil olarak işbirliği etmek ve davranışları kontrol etmek daima
mümkündür.
İstanbul'da bulunan yüksek zevatın serbest olanları, Ahmet İzzet Paşa
vesaireyi devam ettim. Fakat bu gibiler hayatını tehlikeye koymak
istemez, huzur ve rahatını feda edemezse ne yapılır?
Memleket ve milletin içinde bulunduğu elim şartlar, sonumuz
hakkındaki karanlık ihtimaller bir an vicdan huzuru ile dönüşülecek
olursa milli vahdeti, çalışmamızdaki ahengi bozacak ve kıl-ü kale
sebebiyet verenler hakkında ne hüküm verilmek lazım geleceği kendi
kendine anlaşılır
Heyeti temsiliye yakında Kayseri, Kırşehir üzerinden Ankara'ya ve
oradan da Eskişehir yakınında Seydigazi'ye gidecektir. Bu intikali henüz
mahrem tutmaktayız. Maksat, Eskişehir'den temin olunacak mebusların
toplanmasına temas edebilmektir. Oraya intikal edecek Heyeti
Temsiliye'ye, yeniden her liva mebuslarından Heyeti Temsiliye azası
olarak davet olunacak birer mümessil ile takviye olunacaktır. Muvakkat
bir toplantı ve kısa bir fikir danışmasından sonra Heyeti Temsiliye bir
kısım azasıyla orada kalacak, geri kalanlar İstanbul'a gidecektir.
Oralara geldiğimizde yakınlığı hasebiyle zat-ı ali-i biraderleriyle de
müşerref olmayı temenni ederim.
Refet kendiliğinden İstanbul'a gidivermiş. Cephenin bir an evvel
deruhtesi hakkındaki bildirileri üzerine kendisine yazdım, hatta
habersiz İstanbul'a gidişini biraz da tenkit ettim.
Hürmetle gözlerinizden öper ve diğer arkadaşların selam ve
muhabbetlerini takdim ederim kardeşim."
M . Kemal
AFET İNAN'A MEKTUBU
Saravona yatı 14.6.1938
Afet,
H. R. Soyak ile, benden mektup beklediğini bildirmiştin. Arzun her
gün hatırımdadır. Şifahen Celal'e (Üner) telefonla bildirmek üzere
söylemekteyim. Ancak henüz kendim bir şey tespit edemedim.
Vazifem şudur: Bence doktorların yanlış görüş ve hükümleri sebebiyle
hastalık durmamış, ilerlemiştir. Vakitsiz ayağa kalkmak, yürümek
hususiyetiyle burunda yapılan atuşman üzerine gelen kusma neticesi,
yapılan istirahatleri hiçe indirmiştir. İstanbul'a gelince, Hükümet
reyimi almaya lüzum görmeksizin Fissenger'yi getirtti. Yeniden tetkik,
muayene yapıldık. Karaciğeri eski halinden farksız ve karnı birkaç
kiloluk birikmiş su ve gaz dolayısıyla şişkin ve defigüre bir halde
buldular. Şimdilik Temmuz on beşe kadar yeni tiretman ve yeni rejim
altında repo apsolüyü (Kesin istirahati) zaruri buldular. Bunun esası da
yatak ve şezlong istirahatidir. Bu müddet sonunda Fissenger tekrar
gelecektir. Umumi ahvalim iyidir. Tamamen iadeli afiyet ümit ve va'di
kuvvetlidir. Senin için asla merakı ve endişeyi mucip olmamalıdır.
Serinkanlılıkla imtihanlarını vererek muvaffakiyetle dönmeni bekler ve
muhabbetle gözlerinden öperim.
İkamet için Savarona'yı tercih ettiler. Yat şimdilik saray karşısında
demirlidir.
Malümun olan devlet işleri için Başbakan ve diğer bakanlar sık sık
gelip yatta misafir olmaktadırlar.
Nutuk'unu Şükrü Kaya Türkçeye çevirmektedir. Matbuata verilecektir.
K. Atatürk
SABİHA GÖKÇEN'E MEKTUBU
Ankara 29.6.1929
Sabiha'ya
Sanatoryumdan mektubu da aldım. Oradaki hayat ve bakımdan hoşnut
olduğundan ve doktorların tavsiyelerini çok itina ile takip ettiğinden
pek memnun oldum. Aldığımız raporlardan anladığımıza göre esasen
hastalığın o kadar mühim değildir. Sıhhat ve rahatına bildiğin gibi
itinada devam edersen az zamanda tamamıyla iyileşeceğin şüphesizdir.
Vücudunda her gün topluluğa doğru olacağına şüphe olmayan değişikliği
anlamak üzere ara sıra kilonu bildirmekle beraber fotoğraflarını da
gönder.
Gözlerinden öperim.
Gazi M. Kemal
***
Dolmabahçe15.8.1929
Kızım Sabiha'ya,
Sıhhatiniz hakkındaki mektubuna memnun oldum. "Zemering"ten istifade
etmeni temenni ederim.
Gözlerinden öperim.
Gazi M. Kemal
KURTDERELİYE MEKTUBU
12 Kasım 1931 Salı
Kurtdereli Mehmet Pehlivan,
Seni, cihanda büyük ün almış bir Türk pehlivanı tanıdım. Parlak
muvaffakiyetlerinin sırrını şu sözlerle izah ettiğini de öğrendim:
"Ben her güreşte arkamda Türk Milletinin bulunduğunu ve millet
şerefini düşünürüm."
Ben, dediğini en az yaptıkların kadar beğendim. Onun için senin bu
değerli sözünü, Türk sporcularına bir meslek düsturu olarak
kaydediyorum. Bununla, senden ve sözlerinden ne kadar çok memnun
olduğunu anlarsın.
Gazi M. Kemal
BEHİÇ ERKİN'E GÖNDERİLEN MEKTUP
Aynı-ı Mansur Karargahından 30 Mart (1912)
"İzzetli Beyefendi, günlük ciddi çalışmalarınız arasında elinize
geçmek bahtiyarlığına erişeceğine ümit ettiğim işbu varakpare, Cebel-i
Ahzar'ın hayatına ait hisleri aksettireceği için meşgalelerinizden
birkaç dakika terk et-meye değer zannederim.
Selanik'ten İstanbul ve oradan Akdeniz'i geçerek Mısır'a ve Mısır'dan
da 700 küsur kilometrelik boş çölleri geçerek şimdiki mevkiimize
gelişimiz öyle bir tarihtir ki ancak Selanik'in "paşa gıdası" ile
anlatılabilir Buna muvaffakiyet şimdilik bir hayal ise de hakikat olması
da uzak değildir.
19 Şubat Muharebesinde Nişancı Taburu Kumandanı iken Sedes civarında
Pertev Beyin idare ettiği karşılıklı hareketimiz münasebetiyle zatı
alinizi hatırladım. Muharebenin, manevramızın bazı safhalarıyla
benzerliği vardır. Esasen 70 kişilik bir pusu kurulmuştu. İtalyanlar
sabahleyin bu kuvvetle muharebeye tutuştu. Bizde taarruz fikri yoktu.
Kuvvetlerimizin hepsi örtülü hazırlık mevziinde bulunuyordu. Saat 6
oldu, gündüz. İtalyanlar pusu kuvvetini taredemedi. Bütün kuvvetini
muharebeye hazırladı ve taarruza geçti. Pusu yeri Derne'nin 4 kilometre
batısındaydı. Biz, bu umum kuvvetle taarruza geçtik. Şark kolunu da
getirttik. Seyitabdullah noktasında (pusu yeri) "...." muharebesinde
olduğu gibi 8-9 defa düşmanın taarruzu kırıldıktan sonra saat 11'de
bütün İtalyan safları avcı hattı, ihtiyat, istinat, hepsi birbirine
müvazi olarak kaçmaya başladılar. Biz bu hattın sol tarafında, topçu
mevziinde manzarayı tamamen görüyorduk. Gecenin gelmesi muharebeyi sona
erdirdi. O gün Derne'ye gelmiş bulunan iki Alman, bir İngiliz subayı
harbin cereyanını anlayamıyorlardı. Netice meseleyi halletti. Bizde
onlara oldukça yüksek perdeden attık. Benzerlik cenah hücumlarımızdadır.

Arzı hürmet ederim efendim" Derne Kumandanı M.Kemal
***
Aynı Mansur Karargahından 16 Temmuz 1912
"Muhterem kardeşim Behiç Bey,
Pek ziyade teselli veren mektubunuzu aldım. Selanik'in Olimpos'unda
iadesi vaad buyurulan geçmiş tatlı günlerin hülyalarına daldım. O ciddi
kardeşlik hayatına örnek olan günlerin tekrar yaşanması ne kadar büyük
saadet olur.
Buradaki hayat tarzımız ve çalışmamız artık cümlece anlaşılmış bir
hale geldiğinden bahsini bile lüzumsuz buluyorum. Ancak şurasını arz
edeyim ki bizde buradaki vaziyet ve mukavemetimizle milletin şanına
uygun bir netice alınması ümidi pek kuvvetli iken, son zamanlarda
memleket içinde çıkan elem verici levhalar bizi üzdü. Bizim
ahlaksızlığımızın, menfaatperestliğimizin derecesi malum idi. Fakat
bunun hıyanet ve katibeten tasavvur etmiyorduk.
İhtiraslar, cehalet ve mantıksızlık yüzünden koca Osmanlı Devletini
mahvedeceğiz. Kuvvetli bir Osmanlı İmparatorluğu vücuda getirmeyi
düşünürken vaktinden evvel esir, sefil ve rezil olacağız.
Askeri, siyasetle uğraşmaktan men için kanun maddeleri yapmışlar. Ben
iki sene evvel tesadüfen bulunduğum bir kongrede "askeri bırakınız"
dediğim için mürteci oldum, idama mahkum edildim. Zaman ve hadiseler her
türlü hakikatleri ispat ve izhar eder, fakat bazen böyle helak eden bir
darbe indirerek.
Harbiye Nazırının mevkiini terk edişini garip buluyorum. Hamiyetli ve
fedakar idiyse ötede beride savurduğu gibi kellesini koltuğuna almış
idi ise asıl hamiyet ve fedakarlık göstermek ve sebat etmek zamanı şimdi
idi.
Kalp yumuşaklığı göstermeye ne lüzum vardı. Daha on ay evvel benim
gibi naciz bir kolağasını sükuta mecbur ve atalete duçar etmeye ve gizli
maksatlarını temin için etrafını saran bir sürü beyinsizlere kafa
sallamakla vakit geçirmeye ve budala gibi, bir alık gibi kukla
vaziyetinde entrika cereyanlarına nefsini teslim etmeye rıza
göstermektense, daha o zaman makamını ehline terk etmek elbette daha
doğru olurdu. Meslek hareketi doğru idiyse, şimdi göstereceği vaziyet,
sebat ve fedakarlık olacaktı. Devlet işlerini çocuk oyuncağı mı
zannediyordu?
Bizim askeri vaziyetimizde bir değişiklik yoktur. Siyasetimiz müsait
ise biz, istenildiği kadar sebat ve mukavemete muktediriz.
Yalnız siyaset erbabının memleketi büsbütün tarumar olmaktan korumak
için gözlerini dört açması lazımdır.
Bilcümle dostlara selam ve hürmetlerimi takdim eyler ve sizin
gözlerinizden öperim. Enver Bey mahsus selam eder."
Derne Kuvvetleri Kumandanı M. Kemal
İKBAL GAZETESİNE MEKTUBU
Mustafa Kemal'in Bingazi'de bulunduğu dönemde Hanya'da çıkan İstikbal
adındaki gazetede mektup yayınlanmıştır. 29 Ekim 1909 Bingazi
Muazzez vatandaş;
Bir müddetten beri Bingazi ahvali Bingazi memurininden bazısı
hakkında gazetenize derceylemekte olduğunuz malumatın, pek basit nazar
ve fikirli müstenit olduğuna şüphe edilemez. Gazetenizin böyle araz-ı
şahsiye (kişisel garaz) ye müsteniden vaki olan ihbaratın vasıta-i neşr ü
tamimi olması, Bingazide birçok erbab-ı hamiyetin yekdiğerine şüpheli
nazarlarla bakmasını, tesis ve takviyesi selamet-i millet ve saadet-i
namına elzem olan uhuvvet-i umumiyeye iras-ı halel edebilir.
BÖLÜCÜLÜĞÜ DEĞİL BİRLİĞİ SAVUNUNUZ
Efrad-ı millet beyninde nifakı değil, ittihat ve ittifakı temine,
yekdiğerden ahz-ı intikam hissiyatını tevlide değil, devr-i istibdat ve
zulmetin tadiğar-ı levsiyatı olan fena hislerin kalplerden tebidine
medar olacak makalat-ı hakimane ve akılane dercine sa'yedilse
gazetenizin şerefli teali eder, hizmeti müfit olur. Hükümet-i sabıkanın
perver-şeyyap eylediği zulüm malumdur. Yanlış malumata müsteniden bazı
erbab-ı namus ve hamiyetin de o güruh-i müstebideye karıştırılması pek
büyük hatadır.
GAZETELER VE BASIN HALK YASASI
Bir ayı mütecaviz bir müddet beridir vatanımızın Afrikasında seyahat
ve ahval-i mahalliye, efkarı umumiye hissiyat-ı mütekabileyi tahkik
ediyorum. Buna binaen gazetenizle dercine tavassut edilen hususatın
hakikate mukarin olmamakla beraber pek muzir olduğunu dermeyan
edebilirim.
Gazetelerimizin ahlakiyatımıza ulviyet, hissiyatımıza nezahet ve
necabet ve maneviyatımıza kuvvet verecek makalata tecellisiz olduğunu
görmek isteriz.
Hulus-i vicdanıma emin olunuz kardeşim.
Erkanıharbiye Kolağası M. Kemal
MADAM CORİNNE'E MEKTUBU
28 Şubat 1913,Sofya
"Aziz Corrine,
Kaymakamlığa (yarbaylığa) terfiim münasebetiyle yolladığınız çok
sevimli tebrikler beni çok derinden derine mütehassis etti ve bu vesile
ile bana yazdığınız güzel sözler dosdoğru kalbimde yer aldı. Kendi
kendime izah edemediğim sükutumun birkaç amilleri vardı. Son zamanlarda
Sofya, Belgrad ve Petinya ateşemiliterliklerine tayinim üzerine son
derece meşguldüm. Bana o kadar iş yükledi ki o iki şehre de gidemedim.
Beni bilhassa Sofya ile ilgilendiren bazı meseleleri tetkik etmek
lüzumunu duyuyorum. Bundan başka büyük meşgalelerimden biride, bana bir
çok sıkıntı ve rahatlık veren bu otellerdeki hayatımdan kurtulmak için
bir ev aramaktır. Nihayet mevsim ortasında burada bulunduğumuz için
modern hayata ait vazifeler zamanımın büyük bir kısmını alıyor.
İşte, maalesef beni sana uzun uzun yazmaktan men eden sebeplerden
bazılarının hülasası bu. Birkaç kelimelik kartpostal yollamak, seni
yalnız tatmin etmemekle kalmaz, aynı zamanda hayrete düşürürdü. Hem de
bu vasıtayı ancak beni az ilgilendiren ve kendilerine birkaç nezaket
kelimesi göndermek mecburiyetini hissettiğim kimselere karşı kullanırım.

Küçük ve sevimli Edith'in, benim uzun ve irademin dışında kalan
sükutumun üzerine sana bazı şeyler söylemeyi vazife bilmesi beni hayrete
düşürmekten hali kalmadı. Hakkımda beslediği iyi fikirden dolayı ona
teşekkür ederim. Küçük nasihatleri evvela sana karşı büyük bir dost
olduğu ve benim samimiyetime de pek az itimadı olduğunu ve nihayet
hayat, hayat işleri hakkında pek az tecrübesi olduğunu ispat ediyor.
Rica ederim ona söyle, en çok konuşan ve sayfalar dolusu yazan kimseler
mi bu dünyada en halis ve samimi dostlardır? Çok hisseden, fakat uzun
lakırdıların sevilen insanı nihayet yormasından korktuğu için hislerini
gizlemeyi tercih eden bir insana kayıtsızlık ve tasasızlık isnadı lazım
mıdır?
Her halde küçük Edith emin olabilir ki ben onun Avusturyalı dostu
kadar halis ve fedakar olmaya muktedirim. Yine küçük Edith emin olsun ki
bazı insanların tabiatları iktizası mecbur oldukları cemileleri
yapmaya, eğer zahmeti göze alırsam, ben de muktedirim. Hem şunu da
bilsin: Senin benim nazarımda çok büyük bir mevkiin var. Öyle bir mizaca
sahipsin ki müdahaleci bir ağzın sözlerine kulak asmazsın ve benden
kalbimin dikte etmediği kelimeler almayı elbette ki istemezsin.
Tatlı ve sevimli hemşirene bu satırları okuduktan başka, ona
kendisinin kolay kolay silinmeyecek bir hatırası olduğunu söylemeni rica
ederim. Aynı zamanda annene ve babana saygılarımı sunmama delalet etmek
lutfunda bulun.
Samimi ve halis dost"
M. Kemal
***

Maydos Karargahı (Çanakkale) 17 Mart 1915
Aziz
dostum,
Son kartınız Maydos'a Fethinin bir zarfı
içinde geldi. Siz ki her
şeyden haberiniz olduğunu iddia edersiniz.
Siz ki benim hayatımı takip
etmekten memnun olmak istersiniz. Nasıl
oluyor da benim muharebe
meydanında bulunduğumu öğrenemediniz?
Bunun, benim hatam olduğunu mu
söylemek istiyorsunuz? Tabii, değil
mi, cidden hayret ettiniz sanırım.
Ben Maydos'ta bulunur, gece
gündüz düşmanla savaşırımda aziz dostum
Corinne bunu bilmez ve
kartlarıyla mektuplarını bermutat Sofya'ya
gönderir, bunları da
benim yerime hep Fethi Bey alır.
Vaziyet Çanakkale
Boğazında biraz buhranlı bir hal kastedince, aziz
dostunuz Nuri'nin
eski mevkii olan Tekirdağ'a gidip orada bulunan bir
fırkamızın
kumandasını üzerime almamı isteyen gayet müstacel bir telgraf
aldım.
Yeni dostlarıma veda bile edemeden Sofya'dan ayrıldım.
Biliyordum
ki bu benim tarafımdan bir nezaketsizlikti. Mısır'a gitmeden
ve
Kudüs'te ıstırahate karar vermeden evvel sizde bir akşam yemeği yiyen
ve size hararetle veda eden Nuri hiçbir zaman benim gibi hareket etmek
istemez.

Neyse, 24 saatte Tekirdağ'ında hazırdım ve bir
fırka teşkili ile
meşgul oldum. Sonra teşkil ettiğim fırka ile
Maydos'a gitmek ve orada
bulunan bütün kuvvetlerin kumandasını
deruhte etmek emrini aldım. Bu
kuvvetler Çanakkale Boğazını müdafaa
eden, takriben iki topçu
fırkasıydı.
İki aydır
buradayım ve Çanakkale Boğazı'nı müttefiklerin ihraç
teşebbüsünde
bulunan donanmalarına ve kuvvetlerine karşı müdafaa
ediyorum. Bu ana
kadar aziz Corrine, hep muvaffak oldum ve aynı yerde
kalırsam,
kuvvetle ümit ediyorum ki daima da muvaffak olacağım.
Burada
benim ismimin duyulmasına hayret etmemeli, çünkü ben mühim bir

muharebenin kahramanı olarak Mehmet Çavuşa şeref kazandırmayı tercih
ettim.
Tabii şüphe etmezsiniz ki muharebeyi idare eden sizin dostunuzdu
ve
savaş gecesi muharebelerin saflarında Mehmet Çavuşu bulanda o idi.
Corrine,
Sofya'dan ayrıldığımı ve burada bulunduğumu size niçin haber

veremediğimi bana sormayınız. Anlayamazsınız ki çok ciddi bir şekilde
meşgulüm
ve şüphe etmemelisiniz ki hafızalarımızda silinmez çizgilerini
çizdiğimiz
güzel anları asla unutamam.
Zaman geçer, fakat
dostlar arasındaki bağları daima kuvvetlendirir.
Mektubumu elinize
vermesi için size fırkamdan bir zabit gönderiyorum.
Çünkü posta ile
ancak manasız birkaç kelime göndermek mümkün. Siyasi ve
askeri,
umumi vaziyeti nasıl gördüğünüzü bana açıkça söyleyiniz Corrine.
Ben
bu mevzuda size izahat veremem.
Cevat Bey hiç
değilse Pazar günleri sizi ziyaret ediyor mu? Etmiyorsa
ona, sizi
görmesi için yazınız ve söyleyiniz ki her türlü yanlış
anlaşmalara
rağmen, ben onun samimi dostuyum ve bana mektup yazmasını
arzu
ediyorum.
Siz bana kısa, basit kartlar
yollayabilirsiniz.
Size, istenilen zamanda cevap
veremezsem ümit ederim ki beni mazur
görürsünüz.
Matmazel
Edith'e samimi dostluklarımı arz ederim. Valideniz hanıma ve

pederinize lütfen hürmetlerimi bildiriniz.
Geçmiş
zaman ve geçmiş zamanın hatıraları ebedi bir hayata maliktir.
Beni
unutmayınız Corrine, hatta bu harpte ölsem bile."
19.Fırka
Kumandanı M.Kemal
***
"Aziz
dost,
İşte Arıburnu'nda İngilizlerle savaştayım.
Düşmanın esaslı kuvvetini
ezdim, bakiyesi de cesur kıtalarım
tarafımdan sahilde donanma tarafından
himaye edilen bir noktaya
sürüldü.
Pek ziyade ümit ederim ki düşmanın tam
imhası haberini yakında
alacaksınız.
Matmazel
Edith'e Türk dilinde ilerlediği için tebrikler ve cümlenize
hürmetler.

(İmza yok)
LENİN'E MEKTUBU
1-Emperyalist
Hükümetler aleyhine 26 Nisan 1920 harekatı ve bunların
tahakküm ve
esareti hakkında bulunan mazlum insanların kurtulması
amacını güden
Bolşevik Ruslarla işbirliği ve harekatı kabul ediyoruz.
2-Bolşevik
kuvvetleri Gürcistan üzerine askeri harekat yapar veyahut
takip
edeceği siyaset ve göstereceği tesir ve nüfusla Gürcistan'ın da
Bolşevik
ittifakına dahil olmasını ve içlerindeki İngiliz kuvvetlerini
çıkarmak
üzere, bunlar aleyhine harekata başlamasını temin ederse
Türkiye
Hükümeti de emperyalist Ermeni Hükümeti üzerine askeri harekat
icrasını
ve Azerbaycan Hükümetini de Bolşevik devletler zümresine ithal
etmeyi
taahhüt eyler.
3-Evvela, milli topraklarımızı
işgal altında bulunduran emperyalist
kuvvetleri tart ve ileride
emperyalizm aleyhine vuku bulacak müşterek
mücadelemiz için dahili
kuvvetlerimizi organize ettirmek üzere şimdilik
ilk taksit olarak
beş milyon altının ve kararlaştırılacak miktarda
cephane vesaire
harp vesaiti ve sıhhiye malzemesinin ve yalnız doğuda
harekat icra
edecek kuvvetler için erzakın Rus Sovyet Cumhuriyetince
temini rica
olunur.
Yüksek hürmetlerimin ve samimi duygularımın
kabulünü rica eylerim.
T.B.M.M. Reisi
Mustafa
Kemal
ROOSVELT'E MEKTUBU
Aziz
Bay Cumhurbaşkanı,
Son günlerde Bay Julien Briyan
tarafından alınmış olan filmi
seyretmekten duyduğunuz memnuniyeti
bildiren 6 Nisan 1937 tarihli
lütufkar mektubunuzu hakiki bir sevinç
ile aldım. Mektubunuzda ahval ve
şerait müsaade eder etmez
birbirimize bir gün mülaki olacağımız ümidini
de izhar
buyuruyorsunuz. Samimi duygularınızdan ve Türkiye'de elde
edilen
terakki hakkında takdirkar telakkilerinizden dolayı size
fevkalade
müteşekkir olduğuma inanmanızı rica ederim.
Bay
Cumhurbaşkanı.
Bu fırsattan istifade ederek Amerika
Birleşik Devletleri hakkındaki
hayranlığımı tekrar bildirmek
isterim. Bilhassa ki bizim iki
memleketimiz, umumi sulh ve
insanlığın saadetini hedef tutan aynı ideali
gütmektedirler.
Size
bir an evvel mülaki olmak benim de samimi arzum olduğundan
harikulade
işler yapmış olan sevimli ve kuvvetli şahsiyetinizi
Türkiye'de
selamlayabileceğim günü sabırsızlıkla intizar ediyorum.
Samimi
saygılar ve bilhassa temennilerimle.
Vafakarınız
K.
Atatürk
MÜŞİR VON FALKENHEIN'A MEKTUBU

Yıldırım
Orduları Grubu Kumandanlığına
2.10.1917 tarihli
tahriratın arıza-i cevabıdır:
Sina Cephesinde her
türlü selahiyet mahfuz bir ordu kumandanı olarak
istihdam edilmekte
tereddütü gösterir bir şeyi kimseye söyleyemediğimi
arz ederim.
Hatırladığıma göre Miralay Von Dommez lütfen ziyaret için
teşrif
ettiği vakit benden "bizi terk etmek istediğinize pek
müteessirim"
demişlerdi. "Böyle bir şey düşünmedim" cevabında
bulunmuştum. Söz
arasında Grup'tan gelen emirle 7. ordunun lağvedilmiş
olduğunu
söyledim. Görüşme esnasında ordunun hakikaten şimdilik mülga
olup
bir vazife bulmak müşkül olduğu ve cephedeki kıtalara ve
gideceklere
kamilen Kres Paşanın kumanda edeceği ve acizlerine şimdilik
19. ve
20. fırkalardan ibaret iki fırka kaldığı bahis konusu edilmiştir.

İki
fırkanın bir ordu değil bir kolordu olabileceğini nazarı dikkati
çekince
Von Dommez bunu dahi tasdik etmişlerdir. Bir kolorduya kumanda
etmekliğim
teklif olunamayacağı kanaatinde bulunmuştum.
-Bu
görüşmemizi Müşir Paşa Hazretlerine (Mareşal Falkenhayn'e)
nakledebilir
miyim?
Sualine karşı da tarafımdan: "Müşir Paşa
Hazretlerince bu ahval
malumdur" cevabı verilmiştir. Esas itibariyle
görüşme bundan ibarettir.
Şimdiye kadar tayin
olunduğum vazifelerde ve Harbi Umumide geçirdiğim
hayatta vazife
ifasında hevessizlik göstermiş ve bahusus yanlış karar
ve icraatla
vatanıma zarar vermiş bir zabit değilim. Bütün kabiliyetimi
sarf
için hakiki bir orduya kumanda etmeye hazır ve böyle bir ordunun
gösterilmesine
muntazır bulunduğumu arz ederim.
7. nci Ordu
Kumandanı Miriliva M. Kemal
***
Yıldırım
Orduları Grubu Kumandanlığına
4.10.1917 tarihli
emr-i devletleri ariza-i cevabiyesidir:
Pek mühim
olan yüksek meşgaleleriniz arasında benim hiçbir sun'um
olmaksızın
ve ne suretle zuhur ettiğini anlamaksızın çakirleri için
mümkün
olmayan işbu muharebatın devamından dolayı yüksek aflarını
istirham
ederim.
Kayıtsız ve şartsız vazife ifası her
askerin tabii borcu olup
madundan (aşağı rütbelerdekilerden) her
vazife için ayrıca bir tekeffül
beklemek mutat olmadığı kanaati
arzetmekliğime müsaade buyurmaları
kemal-i hürmetle rica olunur.
Bu
hususta bilhassa acizlerine karşı talep izharına bir vesile
geçmediğine
ve şimdiye kadar telakki ettiğim emr-i devletlerinden
hiçbirinin
gecikmesini göstermem mümkün olmadığı için, Sina Cephesi
hazırlıklarının
geciktirilmeksizin başlaması hakkındaki düşüncelerin
acizlerine
taalluku olmadığının lütfen kabul buyurulacağına inanıyorum.
İşar
buyurdukları tabiye mülahaza ve ihtimallerine nüfuz-i kumanda
vaziyetini
en iyi bir surette hal için zatı devletlerine imkan bırakmak
suretiyle
olsun, arz-ı hizmet edebilmek maksadıyla acizleri ordu
kumandanlığından
kat-ı surette istifa ediyorum. Devam eden muharebeler
ve daha evvel
ki günlerin icraatı ile ve bil vasıta vuku bulan imalarla
çekilmekliğim
lüzumunu lütfen daha evvel irade buyurulmuş olduğuna ancak
şimdi
intikal edebilmekteyim. İdrakimdeki gecikmeden dolayı kusurumun
affını
ve daimi olan hürmet ve itaat hislerimin lütfen kabulünü rica
ederim
Müşir Paşa Hazretleri.
Mirlivalığı M. Kemal
PİERRE
LOTİ'YE MEKTUBU
3 Kasım 1921
"Türkiye
Büyük Millet Meclisi, Paris Mümessilinin hareketinden
istifade
ederek Türklerin büyük ve asil dostuna karşı perverde ettiği
hissiyat,
minnet ve şükranı tekrar beyan etmeyi kendine bir borç
bilmiştir.
Tarihin
en karanlık günlerinde sihrengiz kalemiyle daima Türk
Milletinin
hakkını teyit ve müdafaa etmiş olan büyük üstad için Türk
Milletinin
beslediği derin ve sarsılmaz muhabbet hislerini, İstikbal
Mücadelesinde
şehit düşen erkeklerimizin yetim bıraktığı kızlarımız
tarafından
gözyaşları arasında dokunan bu halı şehadet edecektir.
Naçiz
kıymeti, delalet ettiği manadan ibaret olan bu hediyemizi
haksever
ve civanmert büyük Fransız'a beslediğimiz şükran hissine
delalet
olarak telakki ve kabul buyurmanızı rica ederiz."
Türkiye
Büyük Millet Meclisi
Reisi Başkumandan
Gazi
Mustafa Kemal
FRANSIZ MAREŞALİ LYATEY'E MEKTUBU
Ankara
13. Aralık 1921
"Sayın Mareşal,
Madam
Berthe Georges-Gaulis, ricam üzerine birkaç satır yazının size
ulaştırılmasını
kabul etmekle şimdiye kadar gösterdiği sayısız dostluk
delillerine
yeni bir tanesini ilave etmek nezaketinde bulundu.
İstiklalimiz
için giriştiğimiz savaşta bize karşı göstermek lütfunda
bulunduğunuz
sempatiden dolayı en derin minnet hislerimi ifade etmek
için işte
bu fırsattan faydalanıyorum.
Fransa, kendisinden
umduklarımızda bizi hayal kırıklığına uğratmadı
ve en yetkili
şereflerinin muhabbet sözleriyle yaşadığımız o müşkül
anlarda bizi
teselli etmeyi, maneviyatımızı yükseltmeyi bildi.
Fransa'nın yüksek
menfaatlerini ve Akdeniz de işgal ettiği hususi mevkii
idrak etmek
basiretini gösteren Fransa'nın yakın Şark'ta ananelere
dayanan
politikasını devam ettirmeye taraftar olan kimseller arasında
Ekselansınız
birinci planda yer almış ve hiç şüphe yok ki yüksek
müdahaleniz,
terazinin bizden yana meyletmesine amil olmuştur.
Her
iki tarafın karşılıklı olarak sarf ettiği gayretlerin Ankara
Antlaşmasının
akdi suretiyle meyvelerini vermiş olduğunu görmekle
bahtiyarız. Ve
iki millet arasında en geniş anlayış ve samimiyetle
yeniden kurulan
yüzlerce yıllık maziye sahip dostluk münasebetleri
üzerine, en mutlu
tesirleri yaratmaktan geri kalmayacak olan bu vesikaya
büyük
ümitler bağlamaktayız.
Yüksek değerini takdir
ettiğimiz bu kıymetli sempatiyi, sayın Mareşal
bizden esirgememekte
devam edeceğinizi ümit ederim.
En derin
hürmetlerimin kabulünü rica ederim, sayın Mareşal.
M.
Kemal
CURTİS LAFRANCE'YE MEKTUBU
On
yaşındaki Amerikan ****** Curtis Lafrance'a 27 Ekim 1923 tarihinde

yazmış olduğu mektup
Mr. Curtis Lafrance'a
Mektubunuzu
aldım. Türk vatanı hakkındaki alaka ve temenniyatınıza
teşekkür
ederim. Arzunuz veçhile bir adet fotoğrafımı leffen
gönderiyorum.
Amerikanın zeki ve çalışkan çocuklarına yegane tavsiyem:
Türkler
hakkında her işittiklerine hakikat nazariyle bakmayıp
kanaatlerini
mutlaka ilmi ve esaslı tahkikata istinat ettirmeye bilhassa
atf-ı
ehemmiyet eylemelidir. Hayatta nail-i muvaffakiyet ve saadet
olmanızı
temenni ederim.
Türkiye Reisicumhuru
Gazi
Mustafa Kemal
ERNEST JACKH'A
Çanakkale
2 Eylül 1915
Gelibolu yarımadasında yaralanan ve
sakatlanan Osmanlı askerleri için
topladığınız ianeye benim ve
Mareşal Liman Von Sanders'in
teşekkürlerini sunarım. Yolladığınız
bir milyon marka "Jackh Fundu"
ismini verdik. Kaderin savurduğu her
haşin darbeye bizimle katlanmakla
kalmayıp bundan doğan ıstırapları
da hafifletmek için akla gelen her
yardımı esirgemeyen siz sadık
dosta Fevzi Bey de (Çakmak) selamlarını ve
teşekkürlerini yollar.
M.
Kemal
1914 TARİHLİ ÇOK DİKKATE DEĞER BİR MEKTUBU
Bir
arkadaşına yazdığı aşağıdaki mektup 1918 yılında Minber
gazetesinin
18. sayısında "Nühüfte Bir Sima" başlığı altında çıkan bir
makale
içinde yayımlanmıştır.
"Sofya dan İstanbul'a gidip
"..." gören ve benim arkadaşımdan bir
zata "..." nın odası kapısında
bir münasebetle adımın geçmesi üzerine
"..." aynen:
-Onun
yüzünü şeytan görsün.
Diyor. İstanbul'a gidip bu
gibi insanların yüzlerini görmek bana eza
verecektir.
Bundan
başka birtakım insanlar vardır ki benimle gayet samimi arkadaş
gibi
göründükleri halde, bilmem geçmişin bazı suni tefehhümlerinden mi,

yoksa bazı meslek ve meşrep anlaşmazlıklarından mı nedir, hakkımdaki
fikirleri
daima menfidir. Mesela ""..." ın beni biraz methetmesi
üzerine, bu
methedişin ne suretle aleyhime tefsir edildiğini sen pekala
bilirsin.
Ve ben zannediyorum ki bazı kimseler bugün ve gelecekte
herhangi
anlaşmazlık zemini kalmamak ve bu suretle vatan ve millete
hizmet
(!) eğlenmiş olmak itikadiyle, benim her ne suretle olursa olsun
vücudumu
ortadan kaldırmayı dahi caiz görüyorlar. Bu suretle düşünmekte
olduğumuz
kadar haksız olduklarını izahat lüzum görmem. Çünkü siz benim
fikir
ve hislerimi değil kalp ve vicdanımı bilirsiniz.
Pekala
bilirsiniz ki benim bütün hayatımda bu ana kadar takip ettiğim
gaye
hiçbir vakit şahsi olmamıştır. Her ne düşünmüş ve her ne etmiş
isem
daima memleketin, milletin ve ordunun nam ve menfaatine olmuştur.
Hiçbir
zaman şahsımın teferrüt ve temeyyüzünü nazarı dikkate
almamışımdır.

Eğer o yaratılışta olsaydım, maalesef
sergüzeştçiliğe pek müsait olan
muhit ve vaziyetlerde fırsatlar
eksik değildi. Bugün dahi mesleğim,
geçmişte olduğunun aynıdır.
Gayesi vatan ve milletin kurtarılması ve
ordunun ıslahı noktasında
toplanan ve gayesi nezih ve her türlü şahsi
hislerden uzak olarak
takip edenlerle beraber çalışmak bence pek şerefli
bir çalışmak
olur.
Bu şartın mevcut olmayışı halinde memlekete
zararlı olmaktan Allah
beni korusun. Katiyen şahsi gücenikliklerimi
bir takım menfi
teşebbüslerle tatmine kalkmak adiliğine tenezzül
etmem. En çok yapacağım
şey, istifa edip tevekkül içinde maişetimi
temin yollarına başvurmaktan
ibaret olur.
Hangi
tarafın galip geleceğine dair olan fikri kanaatimi söylemek
istemem.
Nazik ve mühim bir devre içinde bulunduğumuza şüphe yoktur.
Almanlar
büyük ve hayrete şayan bir saldırışla bir çok Fransız
kalelerini
çiğneyerek sağ cenahı ile Paris'i geçip Fransız ordusunu
arkası
İsviçre'ye olmak üzere sıkıştırdı. Bu Almanların biricik maksadı
olduğunda
ve ona da muvaffakiyet elverdiğinde herkes aynı fikirdeydi. Ve

bütün kainat artık son ve kati meydan muharebesine ve onun neticesine
intizar
ediyordu. Halbuki bu neticeye karşılık, Alman ordularının
Fransız
ordusu karşısında yüzlerce kilometre geri çekildiği görüldü.
Şarkta,
Ruslarla Almanlar ve Avusturyalılar arasında cereyan eden
vakalarda
Şarki Prusya'da Ruslar bozuldu, fakat güneyde Rusların pek
üstün
kuvvetleri karşısında Avusturya ordusu çekiliyor. Batıda Fransız
ordusu
taarruza hazır. Binaenaleyh Alman ordusu serbest değil. Şarkta
Rus
ordusu üstün ve Avusturya ordusu çekilmeye mecbur.
Vaziyeti
şöyle tefsir edebiliriz: Almanlar Fransızlar ordusunu kati
meydan
muharebesiyle henüz mağlup edemeyeceklerini ve Avusturya
ordusunun
üstün Ruslar karşısında dana ziyade mukavemet edemeyeceğini
görerek
Garp'te bütün ordu ile geri çekilerek nispeten doğuya yaklaşmak
ve
sonra Fransız ordusu karşısında bir müdafaa ordusu terk ederek geri
kalan
ordularıyla doğuya dönüp Avusturya ordusuyla birlikte Rus ordusunu

vurmak istiyorlar.
Pek güzel! Fakat bu defa Rus
ordusu geriye, doğuya çekilmeye başlarsa
ve bu orduyu yakalayıp
ezmek mümkün olmazsa ve diğer taraftan Fransız
ordusu mukavemet için
yardım istemeye mecbur olursa bu defa yine doğuda
Ruslara karşı bir
müdafaa kuvveti bırakıp batıya mı dönülecek? Ve böyle
mekik gibi
bir doğuya, bir batıya gide gele Alman ordusunun hali ne
olur.
Aziz
kardeşim, hürriyet ilanı günlerinde bilmem nerede nutuk
söylemeye
kalkıp da iki şaklak üzerine hitabet kürsüsünden inen ve "niye

indin?" sualine karşı:"Ne "..." şaklak ettiler ya! Demek iş bitti!"
diyen
ağanın hali olmaz mı?
İşte bugünkü halimizi bir
mizah diliyle ifade etmek istersek acaba
aynı cümleyi tekrar edemez
miyiz?"
4 Eylül(1914) M: Kemal







Yazdığı
Şiirler



BİR ASKERİN MEZARINA
Şurada,
kabrin üzerinde konulmuş bir,
Beyaz taş var, onun
altında bayraklar
Temevvüç ederken, kelleler
uçuşurken...
Celâdeti tâbân olurken aldığı cerîhai
mevt
İle bu âlemi hîçîye vedâ etmiş bir
Asker
yatıyor...
Onun hâbı istirahate çekildiği şu
Makberin
üzerine rüfekası eşki teessür döktüler.
Kadınlar
dümü rizi mâtem oldular. İhtiyarlar
Nâle eylediler,
çocuklar ağladılar.
Şu söğüt ağacının nim
setreylediği senin
Mezarın üzerine bir zırh başlık
ile kılıç hak,
Olunmuştur. İşte orası o kahramanı
muhteremin
Câyi istirahatidir. Ne mutlu ki, hâki
pâye vatan
Ona nâilini intizar olmuş!...

MUSTAFA
KEMAL
· Harbiye talebesi iken yazmıştır.
HAKİKAT
NEREDE?
Gafil, hangi üç asır, hangi on asır
Tuna
ezelden Türk diyarıdır.
Bilinen tarihler söylememiş
bunu
Kalkıyor örtüler, örtülen doğacak,
Dinleyin
sesini doğan tarihin,
Aydınlıkta karaltı, karatıda
şafak
Yalan tarihi gömüp, doğru tarihe gidin.

Asya'nın
ortasında Oğuz oğulları,
Avrupa'nın Alplerinde Oğuz
torunları
Doğudan çıkan biz
Nerde
olsa, ne olsa kendimizi biliriz
Türk sadece bir
milletin adı değil,
Türk bütün adamların birliğidir.
Ey
birbirine diş bileyen yığınlar,
Ey yığın yığın
insan gafletleri
Yırtılsın gözlerdeki gafletten
perde,
Hakikat nerede?
MUSTAFA
KEMAL
BEŞİKE HÂDİSESİ İÇİN
Çıkıyor
gönüllere istimdadı
Sâmiamda vatanın feryâdı
Çıkıyor
gönüllere istimdadı
Yaralı bir ananın evlâdı
Etmesin
mi anaya imdadı?
Rumeli can veriyor yok mu ilaç.
Edelim
sıhhatini istimzaç;
Etmeyelim kimseyi izaç?

Zırhlılar
her yeri tehidt ediyor,
Makedonya bunu tes'it
ediyor.
İnkırazı bize teyit ediyor.

Yemenin
purişi malumu cihan
Ne için eyledi millet isyân?
Zulme
ister mi bu yoldan burhan
Turuşkalar bile aldı
meydan

Hani kânun-u adaâlet nerede?
Mülk-ü
millette himâye saadet nerede?
Haricen mülk-ü
himaye nerede?
Bizde evvelki şecaat nerede?

Gelse
Ertuğrul şöhret-i pervas
Eder elbette tahayyür
ibraz
Vatanın feyzine kâdir olamaz
Yeniden
fethine verseydi cevâz...

Yıldırım görse şu
ahvâlimizi
Ateş kahrı yakar hâlimizi,
Af
eder mi bizim efâlimizi,
Mahveder cumle-i
emsâlimizi,

Ey büyük Fâtih'i İstanbul'un...
Bu
revş olmadı mı makbulün
Sây ile toplanılan mahsulün
Berhava
oldu fakat meçhulün...

Yazık oldu Vatana âh
yazık...
Her ağızdan çıkıyor: Eyvâh yazık!..
Acısın
bizlere, âh yazık!
MUSTAFA KEMAL
·
Sinop 25 Kânunu Evvel 321 (1905)
HAYAT SERENADI
Atatürk'ün
Salih Bozok'a yazdığı mektuptan :
"Bir Fransız
şairi hayatı şöyle tarif ediyor :

Hayat kısadır,
Biraz
hayal,
Biraz aşk
Ve sonra
Allahaısmarladık.

Diğeri de :
Hayat
boştur.
Biraz kin,
KASİDEİ
İSTİBDAT YAHUT KIRMIZI İZLER Bir köhne kadit parçası,
bir
çehrei menhus,
Zulmetler içinde mütereddit,
mütelâşi,
Daim mütefekkir görünen, kendine mahsus
Efkârı
sakimane ile âleme karşı
Ateş saçarak etmede her
gün bizi tehdit,
Âmali harisanesini eyledi tezyit...
Gördükçe
bu mazlumlarını, sinesi mağrur,
Tırnaklarını
aileler kalbine saplar;
Mağdurlarının her biri bir
kûşede ağlar,
Katlandı vatan görmeğe evlâdını
makhur...
Birçoklarımız mahpes-ü menfada süründük.
Ey
gazii mecruhu vega dideye döndük.
Ey kanlı eliyle
vatan âmaline hail,
Ey enmilei sürbu cinayata delâil
Teşkil
eden ey köhne kadit, katili efkâr,
Ey katili
şübbanı vatan, katili ahrar,
Ey varlığı bir millet
için bâdii zillet.
Ey çehresi ifrite veren dehşeti
vahşet,
Zindanları, menfaları, mahpesleri doldur,
Ziniciri
esaretle bütün hisleri dondur.
Tesmimi nefes, nefyi
ebet, sonra denizler..
Her girdiğin evlerde durur
kırmızı izler...
Kâbusi hiyanetle vatan can
çekişirken
Âtimizi dendanı harisin kemirirken
Bir
gün Rumeli dağları envara boyandı;
Hürriyetin
enfası ile herkes uyandı.








Telgrafları



MUSTAFA
KEMAL'İN ASKERLİK MESLEĞİNDEN İSTİFA MEKTUBU

ERZURUM
VİLAYETİ ALİYESİNE
(YÜCE ERZURUM VALİLİĞİNE)
9
Temmuz 1919 - Erzurum
Mübarek vatan ve milleti
parçalanmak tehlikesinden kurtarmak, Yunan
ve Ermeni isteklerine
kurban etmemek için açılan milli savaşmalar
uğrunda milletle beraber
serbest surette çalışmağa askeri ve resmi
sıfatım artık engel
olmaya başladı. Bu gaye-i mukaddese (kutsal amaç)
için milletle
beraber sonsuza kadar çalışmağa mukaddesatım (kutsal
şeylerim) adına
söz vermiş olduğum cihetle, pek aşıkı bulunduğum yüce
askerlik
mesleğine bugün veda ve istifa ettim. Bundan sonra milli ve
kutsal
gayemiz için her türlü fedakarlıkla çalışmak üzere sine-i
millette
(milletin bağrında) bir ferd-i mücahit (savaşçı kişi) suretiyle

bulunmakta olduğumu tamimen arz ve ilan eylerim.
M.
KEMAL
BATI CEPHESİ KOMUTANI İSMET İNÖNÜ'NÜN
METRİSTEPE'DEN TBMM BAŞKANI
MUSTAFA KEMAL'E TELGRAFI
1
Nisan 1921
"Metristepe'den gördüğüm vaziyet:
Gündüzbey kuzeyinde, sabahtan beri
dayanan ve artçı olması muhtemel
bulunan bir düşman müfrezesi, sağ kanat
grubunun taarruzuyla
düzensiz bir şekilde çekiliyor. Yakından takip
ediliyor. Hamidiye
yönünde temas ve faaliyet yok. Bozöyük yanıyor.
Düşman, binlerce
ölüleriyle doldurduğu savaş meydanını silahlarımıza
terk etmiştir."
TBMM
BAŞKANI MUSTAFA KEMAL'İN BATI CEPHESİ KOMUTANINA TELGRAFLA
CEVABI

"...Siz
orada yalnız düşmanı değil, milletin tersine dönmüş talihini
de
yendiniz. İstila altındaki talihsiz topraklarımızla beraber bütün
vatan,
bugün en uzak köşelerine kadar zaferinizi kutluyor. Düşmanın
istila
hırsı, azminizin ve vatanseverliğinizin yalçın kayalarına başını
çarparak
paramparça oldu..."
ANNESİ ZÜBEYDE HANIM'IN OĞLU
ATATÜRK'E MAREŞAL RÜTBESİ VE GAZİ UNVANI
VERİLMESİ DOLAYISIYLA
TEBRİK TELGRAFI :
27 Eylül 1921
"...
Milletin hakkınızdaki bu sevgi ve itimadı, benim kadar kimseyi
duygulandıramaz.
Kız kardeşinle beraber alnından öperek ve bağrımıza
basarak, seni
tebrik ederiz." 27 Eylül 1921
ATATÜRK'ÜN, ANNESİNİN
ÇEKTİĞİ TELGRAFA CEVABI :
29 Eylül 1921
"...
Benim için dünyevi mükafatların en yücesi olan tebrikatınızla
mesut
oldum."
ATATÜRK'ÜN TÜRK ORDUSUNA BAŞKUMANDAN
OLARAK, ORDUMUZU ÖVEN TELGRAFI
20 Eylül 1921
NEFERLERE

Kurtuluş için yaptığımız bu savaştan çok daha
evvel sizi başka
muharebe meydanlarında da tanımış idim. Dünyanın
hiçbir ordusunda yüreği
seninkinden daha temiz, daha sağlam bir
askere rast gelinmemiştir. Her
zaferin mayası sendedir. Kanaatinle,
imanınla, itaatinle hiçbir korkunun
yıldıramadığı demir gibi pak
kalbinle düşmanı nihayet alt eden büyük
gayretin için minnet ve
şükranımı söylemeyi nefsime en aziz bir borç
bildim. Sizin gibi
kumandanları, zabitleri, neferleri olan millete, yad
elleri altında
köle olmak mümkün değildir. Bu defa Türkiye Büyük Millet
Meclisi'nin
hakkımda yeni bir rütbe ve Gazi unvanıyla tecelli eden
iltifat ve
teveccühü, doğrudan doğruya size racidir. Milletin verdiği bu
rütbe
ile yükselen ordu, en şerefli, en ulu bir gaza ile mümtaz olan
gene
ordudur. Sizin kahramanlığınızla, sizin gösterdiğiniz nihayetsiz
kahramanlıklar
bu unvanı ve rütbeyi ancak size izafe ederek, bütün
askerlik
hayatımın en büyük sermaye-i iftiharı olarak taşıyacağım.
Cenabı Hak
giriştiğimiz kurtuluş mücadelesinde şerefli silah
arkadaşlarıma
kendilerinin temyiz eden asaletin, civanmertliğin,
kahramanlığın
hakkı olan kati halası nasip etsin.
Başkumandan
Mustafa Kemal
MUSTAFA KEMAL'İN İZMİR'İN
KURTARILMASI DOLAYISIYLA ORDUMUZA
GÖNDERDİĞİ TEŞEKKÜR MESAJI
9
Eylül 1922
Birinci, İkinci Ordulara; Beşinci ve
Üçüncü Kolordu Komutanlığına
İlk verdiğim Akdeniz
hedefine varmakta orduların gösterdiği gayret ve
fedakarlığı hürmet
ve takdirle yadederim. Elde edilen büyük zaferde
gerçek yapıcı olan
kıymetli arkadaşlarıma en samimi şekilde teşekkür
eder, tebriklerimi
bildiririm. Orduların bundan sonra verilecek
hedeflerin elde
edilmesinde de aynı istek ve fedakarlığı
göstereceklerine itimadım
tamdır.
Başkomutan Mustafa Kemal
MUSTAFA
KEMAL'İN LOZAN KONFERANSI'NDA TÜRK DELEGELERİNİ
BAŞARILARINDAN
DOLAYI İSMET PAŞA'YA GÖNDERDİĞİ TEBRİK TELGRAFI

Lozan'da
Delegeler Heyeti Başkanı Dışişleri Bakanı İsmet Paşa
Hazretleri'ne
Millet
ve hükümetin zatıalilerine vermiş olduğu yeni görevi başarıyla
sona
erdirdiniz. Memlekete birbiri ardınca yaptığınız yaralı
hizmetlerle
dolu ömrünüzü bu defa da tarihi bir başarıyla
taçlandırdınız. Uzun
çarpışmalardan sonra vatanımızın barış ve istiklale
kavuştuğu bu
günde, parlak hizmetiniz dolayısıyla zatıalinizi, pek
sayın
arkadaşlarımız Rıza Nur ve Hasan Beyleri ve çalışmalarınızda size
yardım
eden bütün Delegeler Heyeti üyelerini şükran duygularımla
kutlarım.

Gazi Mustafa Kemal
Türkiye
Büyük Millet Meclisi Başkanı
Başkomutan
MECLİS-İ
MİLLİNİN TOPLANTI YERİ HAKKINDAKİ TELGRAF
18 Kasım
1919
Sivas Valisi Reşit Paşa Hazretlerine