ANITKABİR
Türk Kurtuluş Savaşı'nın ve Türk İnkılâplarının büyük önderi Türkiye
Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün, Türk vatanının
bağımsızlığını kazanması için giriştiği savaş ve Türk milletini çağdaş
uygarlık seviyesine ulaştırmak amacıyla gerçekleştirdiği inkılâplarla
geçen yaşamı 57 yıl sürmüş ve Büyük Önder 10 Kasım 1938'de ebediyete
intikal etmiştir.
Mustafa Kemal Atatürk, Türkiye'yi bütün kurumları ile çağdaş uygarlığın
bir üyesi yapan, insanlık tarihine mal olmuş büyük bir önderdir. O'nun
yüceliğini her yönüyle temsil edecek, ilke ve inkılâpları ile
çağdaşlaşmaya yönelik düşüncelerini yansıtacak bir anıtmezar yapma
fikri, Atatürk'ü kaybetmenin derin hüznü içindeki Türk milletinin ortak
isteği olarak belirmiş ve yapımına karar verilmiştir.
RASATTEPE (ANITTEPE)
Anıtkabir yapılmadan önce rasat istasyonu bulunması dolayısıyla
Anıttepe'nin ismi Rasattepe idi.
Bu tepede, M.Ö 12. yüzyılda Anadolu'da devlet kuran Frig uygarlığına ait
tümülüsler (mezar yapıları) bulunmaktaydı. Anıtkabir'in Rasattepe'de
yapılmasına karar verildikten sonra bu tümülüslerin kaldırılması için
arkeolojik kazılar yapıldı. Bu tümülüslerden çıkarılan eserler, Anadolu
Medeniyetleri Müzesi'nde sergilenmektedir.
ANITKABİR'İN İNŞAASI
Anıtkabir projesinin belirlenmesinden sonra, inşaatın başlayabilmesi
için ilk aşamada kamulaştırılma çalışmalarına başlandı. Anıtkabir'in
inşaatı ise 9 Ekim 1944'de görkemli bir temel atma töreni ile başladı.
Anıtkabir'in inşası 9 yıllık bir süre içinde 4 aşamalı olarak
yapılmıştır.
Birinci Kısım İnşaat: 1944-1945
Toprak seviyesi ve aslanlı yolun istinat duvarının yapılmasını kapsayan
birinci kısım inşaata 9 Ekim 1944'te başlamış ve 1945'te tamamlanmıştır.
İkinci Kısım İnşaat: 1945-1950
Mozole ve tören meydanını çevreleyen yardımcı binaların yapılmasını
kapsayan ikinci kısım inşaat 29 Eylül 1945'te başlamış, 8 Ağustos
1950'de tamamlanmıştır. Bu aşamada inşaatın kâgir ve betonarme yapı
sistemine göre, temel basıncının azaltılması göz önünde tutularak, anıt
kütlesinin "temel projesinin" hazırlanması kararlaştırılmıştır. 1947
yılı sonuna kadar mozolenin temel kazısı ve izolasyonu tamamlanmış ve
her türlü çöküntüleri engelleyecek olan 11 metre yüksekliğinde betonarme
temel sisteminin demir montajı bitirilme aşamasına gelmiştir.
Giriş kuleleri ile yol düzeninin önemli bir kısmı, fidanlık tesisi,
ağaçlandırma çalışmaları ve arazinin sulama sisteminin büyük bir bölümü
tamamlanmıştır.
Üçüncü Kısım İnşaat: 1950
Anıtkabir üçüncü kısım inşaatı, anıta çıkan yollar, aslanlı yol, tören
meydanı ve mozole üst döşemesinin taş kaplaması, merdiven basamaklarının
yapılması, lahit taşının yerine konması ve tesisat işlerinin
yapılmasını kapsıyordu.
Dördüncü Kısım İnşaat: 1950-1953
Anıtkabir'in 4. kısım inşaatı ise şeref holü döşemesi, tonozlar alt
döşemeleri ve şeref holü çevresi taş profilleri ile saçak süslemelerinin
yapılmasını kapsıyordu. Dördüncü kısım inşaat 20 Kasım 1950'de başlamış
ve 1 Eylül 1953'te bitirilmiştir.
"Anıtkabir Projesi"nde mozolenin kolonat üstünde yükselen tonoz bir
bölüm vardı. 4 Aralık 1951 tarihinde hükümet, şeref holünün 28 m.lik
yüksekliğinin azaltılması ile yapının daha çabuk bitirilmesinin mümkün
olup olmadığını mimarlara sordu.
Mimarlar yaptıkları çalışmalar sonunda şeref holünü taş bir tonoz
yerine, bir betonarme tavan ile örtmenin mümkün olduğunu bildirdiler.
Böylece tonoz yapının zemine vereceği ağırlık ve bunun doğuracağı teknik
mahzurlar da ortadan kalkıyordu.
Anıtkabir yapımında beton üzerine dış kaplama malzemesi olarak kolay
işlenebilen gözenekli, çeşitli renklerde traverten, mozole içi
kaplamalarında ise mermer kullanılmıştır.
Heykel grupları, aslan heykelleri ve mozole kolonlarında kullanılan
beyaz travertenler Kayseri Pınarbaşı İlçesi'nden, kulenin iç
duvarlarında kullanılan beyaz travertenler ise Polatlı ve Malıköy'den
getirilmiştir. Kayseri Boğazköprü
mevkiinden getirilen siyah ve kırmızı travertenler tören meydanı ve
kulelerin zemin döşemelerinde, Çankırı Eskipazar'dan getirilen sarı
travertenler zafer kabartmaları, şeref holü dış, duvarları ve tören
meydanını çevreleyen kolonların yapımında kullanılmıştır.
Şeref holünün zemininde kullanılan krem, kırmızı ve siyah mermerler
Çanakkale, Hatay ve Adana'dan, şeref holü iç yan duvarlarında kullanılan
kaplan postu Afyon'dan, yeşil renk mermer Bilecik'ten getirilmiştir. 40
ton ağırlığındaki yekpare lahit taşı Adana'nın Osmaniye İlçesi'nden,
lahitin yan duvarlarını kaplayan beyaz mermer ise Afyon'dan
getirilmiştir.
Türk Kurtuluş Savaşı'nın ve Türk İnkılâplarının büyük önderi Türkiye
Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün, Türk vatanının
bağımsızlığını kazanması için giriştiği savaş ve Türk milletini çağdaş
uygarlık seviyesine ulaştırmak amacıyla gerçekleştirdiği inkılâplarla
geçen yaşamı 57 yıl sürmüş ve Büyük Önder 10 Kasım 1938'de ebediyete
intikal etmiştir.
Mustafa Kemal Atatürk, Türkiye'yi bütün kurumları ile çağdaş uygarlığın
bir üyesi yapan, insanlık tarihine mal olmuş büyük bir önderdir. O'nun
yüceliğini her yönüyle temsil edecek, ilke ve inkılâpları ile
çağdaşlaşmaya yönelik düşüncelerini yansıtacak bir anıtmezar yapma
fikri, Atatürk'ü kaybetmenin derin hüznü içindeki Türk milletinin ortak
isteği olarak belirmiş ve yapımına karar verilmiştir.
RASATTEPE (ANITTEPE)
Anıtkabir yapılmadan önce rasat istasyonu bulunması dolayısıyla
Anıttepe'nin ismi Rasattepe idi.
Bu tepede, M.Ö 12. yüzyılda Anadolu'da devlet kuran Frig uygarlığına ait
tümülüsler (mezar yapıları) bulunmaktaydı. Anıtkabir'in Rasattepe'de
yapılmasına karar verildikten sonra bu tümülüslerin kaldırılması için
arkeolojik kazılar yapıldı. Bu tümülüslerden çıkarılan eserler, Anadolu
Medeniyetleri Müzesi'nde sergilenmektedir.
ANITKABİR'İN İNŞAASI
Anıtkabir projesinin belirlenmesinden sonra, inşaatın başlayabilmesi
için ilk aşamada kamulaştırılma çalışmalarına başlandı. Anıtkabir'in
inşaatı ise 9 Ekim 1944'de görkemli bir temel atma töreni ile başladı.
Anıtkabir'in inşası 9 yıllık bir süre içinde 4 aşamalı olarak
yapılmıştır.
Birinci Kısım İnşaat: 1944-1945
Toprak seviyesi ve aslanlı yolun istinat duvarının yapılmasını kapsayan
birinci kısım inşaata 9 Ekim 1944'te başlamış ve 1945'te tamamlanmıştır.
İkinci Kısım İnşaat: 1945-1950
Mozole ve tören meydanını çevreleyen yardımcı binaların yapılmasını
kapsayan ikinci kısım inşaat 29 Eylül 1945'te başlamış, 8 Ağustos
1950'de tamamlanmıştır. Bu aşamada inşaatın kâgir ve betonarme yapı
sistemine göre, temel basıncının azaltılması göz önünde tutularak, anıt
kütlesinin "temel projesinin" hazırlanması kararlaştırılmıştır. 1947
yılı sonuna kadar mozolenin temel kazısı ve izolasyonu tamamlanmış ve
her türlü çöküntüleri engelleyecek olan 11 metre yüksekliğinde betonarme
temel sisteminin demir montajı bitirilme aşamasına gelmiştir.
Giriş kuleleri ile yol düzeninin önemli bir kısmı, fidanlık tesisi,
ağaçlandırma çalışmaları ve arazinin sulama sisteminin büyük bir bölümü
tamamlanmıştır.
Üçüncü Kısım İnşaat: 1950
Anıtkabir üçüncü kısım inşaatı, anıta çıkan yollar, aslanlı yol, tören
meydanı ve mozole üst döşemesinin taş kaplaması, merdiven basamaklarının
yapılması, lahit taşının yerine konması ve tesisat işlerinin
yapılmasını kapsıyordu.
Dördüncü Kısım İnşaat: 1950-1953
Anıtkabir'in 4. kısım inşaatı ise şeref holü döşemesi, tonozlar alt
döşemeleri ve şeref holü çevresi taş profilleri ile saçak süslemelerinin
yapılmasını kapsıyordu. Dördüncü kısım inşaat 20 Kasım 1950'de başlamış
ve 1 Eylül 1953'te bitirilmiştir.
"Anıtkabir Projesi"nde mozolenin kolonat üstünde yükselen tonoz bir
bölüm vardı. 4 Aralık 1951 tarihinde hükümet, şeref holünün 28 m.lik
yüksekliğinin azaltılması ile yapının daha çabuk bitirilmesinin mümkün
olup olmadığını mimarlara sordu.
Mimarlar yaptıkları çalışmalar sonunda şeref holünü taş bir tonoz
yerine, bir betonarme tavan ile örtmenin mümkün olduğunu bildirdiler.
Böylece tonoz yapının zemine vereceği ağırlık ve bunun doğuracağı teknik
mahzurlar da ortadan kalkıyordu.
Anıtkabir yapımında beton üzerine dış kaplama malzemesi olarak kolay
işlenebilen gözenekli, çeşitli renklerde traverten, mozole içi
kaplamalarında ise mermer kullanılmıştır.
Heykel grupları, aslan heykelleri ve mozole kolonlarında kullanılan
beyaz travertenler Kayseri Pınarbaşı İlçesi'nden, kulenin iç
duvarlarında kullanılan beyaz travertenler ise Polatlı ve Malıköy'den
getirilmiştir. Kayseri Boğazköprü
mevkiinden getirilen siyah ve kırmızı travertenler tören meydanı ve
kulelerin zemin döşemelerinde, Çankırı Eskipazar'dan getirilen sarı
travertenler zafer kabartmaları, şeref holü dış, duvarları ve tören
meydanını çevreleyen kolonların yapımında kullanılmıştır.
Şeref holünün zemininde kullanılan krem, kırmızı ve siyah mermerler
Çanakkale, Hatay ve Adana'dan, şeref holü iç yan duvarlarında kullanılan
kaplan postu Afyon'dan, yeşil renk mermer Bilecik'ten getirilmiştir. 40
ton ağırlığındaki yekpare lahit taşı Adana'nın Osmaniye İlçesi'nden,
lahitin yan duvarlarını kaplayan beyaz mermer ise Afyon'dan
getirilmiştir.